Η ποινή φυλάκισης, ως το ισχυρότερο όπλο κοινωνικής άμυνας στα χέρια του Δικαστηρίου για την καταστολή του εγκλήματος, πρέπει να επιβάλλεται με ιδιαίτερη περίσκεψη και μόνο όταν κρίνεται ως το αναπόφευκτο τιμωρητικό μέτρο μετά από συνεκτίμηση της σοβαρότητας του αδικήματος, των γεγονότων της υπόθεσης και των συνθηκών του παραβάτη. Ποινή φυλάκισης επιβάλλεται μόνο όταν όλοι οι άλλοι εναλλακτικοί τρόποι αντιμετώπισης του κατηγορουμένου, δηλαδή οι υπόλοιπες ποινές, θεωρούνται ανεπαρκείς και ακατάλληλες.
Το Δικαστήριο επιβάλλοντας ένα τέτοιο δραστικό μέτρο, με την πληθώρα των συνεπειών, σκοπεύει να εξυπηρετεί ένα ή και όλους τους θεωρητικούς σκοπούς επιβολής της ποινής. Όταν κριθεί πως ο σκοπός που πρέπει να εξυπηρετηθεί είναι η προστασία της κοινωνίας ή η αποτροπή, τότε οι όποιοι μετριαστικοί παράγοντες (που συνήθως είναι πολλοί) δεν μπορούν να υπερφαλλαγίζουν αυτό τον σκοπό, με αποτέλεσμα να καθίσταται η ποινή αναποτελεσματική να καταδείξει την κοινωνική απάντηση και αντίδραση στην αντικοινωνική συμπεριφορά του δράστη.
Η μέγιστη προβλεπόμενη στον νόμο ποινή φυλάκισης αποτελεί τη βάση, από την οποία από τη μια καταδεικνύεται η σοβαρότητα την οποία ήθελε ο νομοθέτης να προσδώσει σε κάθε συγκεκριμένο αδίκημα και από την άλλη αποτελεί την αφετηρία από την οποία το δικαστήριο ξεκινά την επιμέτρηση της ποινής. Η μέγιστη προβλεπόμενη ποινή πρέπει να επιβάλλεται μόνο στις χειρότερες περιπτώσεις του συγκεκριμένου υπό εκδίκαση αδικήματος. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι είναι έργο του δικαστή ή θα πρέπει να αφήνεται ο δικηγόρος Υπεράσπισης να υποθέτει, ποια μπορεί να είναι μια χειρότερη ως προς τα περιστατικά της υπόθεση σε σχέση με αυτήν που εκδικάζεται. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο η υπό εκδίκαση υπόθεση συνιστά μια από τις χειρότερες περιπτώσεις που εκδικάστηκαν ενώπιον των δικαστηρίων. Όπου, βέβαια, παρατηρούνται μετριαστικοί παράγοντες (όπως το λευκό ποινικό μητρώο ή η παραδοχή) δεν μπορεί να επιβάλλεται η μέγιστη στον νόμο προβλεπόμενη ποινή.
Το θέμα αναπτύσσεται στο ΕΠΙΜΕΤΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΟΛΗ ΠΟΙΝΩΝ ΣΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ των Α. Καπαρδής και Η. Στεφάνου (Νομική Βιβλιοθήκη 2020)
